Wiele wzruszających chwil towarzyszyło uczestnikom dwudniowych (27 i 28 września br.) obchodów 80. rocznicy powołania Podziemnego Państwa Polskiego i Szarych Szeregów pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Przemyśla. Uroczystości rozpoczęły się piątkowym rankiem złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy na grobach harcerzy z Szarych Szeregów, którzy odeszli na „wieczną wartę”. Biało-czerwone wiązanki spoczęły też przy kotwicy Polski Walczącej, wymalowanej wiele lat temu na Bramie Fortecznej w dzielnicy Lipowica. Złożyli je harcerze wraz z Wiceprezydentem Miasta Przemyśla Bogusławem Świeżym, Naczelnikiem Wydziału Promocji i Kultury UM w Przemyślu Januszem Łukasiewiczem oraz przedstawicielem Biura Prezydenta Miasta Maciejem Wolańskim. Popołudniu – w szerszym gronie, już w obecności Druhów Seniorów, Przewodniczącej Rady Miejskiej Ewy Sawickiej i przemyskich skautów – odbył się uroczysty apel przy tablicy Szarych Szeregów.
Sobotnie (28 bm.) uroczystości rozpoczęła Msza Święta w kościele OO. Reformatów. Po nabożeństwie uczestnicy wydarzenia udali się do gmachu Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Tam przywitał ich gospodarz wydarzenia – dyrektor muzeum Jan Jarosz.
– „Wszystko, co nasze, Polsce oddamy” – to kwintesencja tego, co legło u podstaw wyzwania dla osób, które 80 lat temu nie mieli żadnych wątpliwości, że o Polskę trzeba nadal walczyć, że Polska nie umarła. To jest najważniejsze przesłanie. Nie tylko na czas wojny, ale i na czas pokoju – powiedział J. Jarosz.
Wywołujące największe emocje wystąpienie należało jednak do rodziny podharcmistrza Jana Kruka. Córka założyciela i wodza przemyskich Szarych Szeregów (jedna z czwórki jego dzieci), Alicja Kruk, łamiącym się ze wzruszenia głosem opowiadała o wspomnieniach, jakimi do dnia dzisiejszego żyją jego najbliżsi. Alicja Kruk bardzo żałowała, że nie ma już wśród nas jej brata Piotra, który – według niej – najpiękniej potrafiłby wyrazić wdzięczność, szacunek i podziw dla harcerzy – wychowanków Jana Kruka. Za ich służbę w czasie wojny oraz za wszystkie lata powojenne, które poświęcili na wychowanie kolejnych pokoleń harcerzy. Wpajając im – jak to kiedyś czynił ich druh – zasady braterstwa, umiłowania Ojczyzny i szacunku do tych, którzy walczyli kiedyś o niepodległą Polskę.
- Mój tata byłby z was dumny. Ja jestem wdzięczna, że mogłam go spotkać w was, w waszych czynach, w tym co sobą reprezentujecie i co przekazujecie kolejnym pokoleniom – powiedziała do przemyskich Druhów Seniorów Alicja Kruk.
Gościem specjalnym uroczystości była też Agnieszka Zagola – pierworodna wnuczka harcmistrza Kruka. Jako jedyna z jego wnucząt urodziła się w Przemyślu. Przyjechała do nadsańskiego grodu wraz z synem Mateuszem oraz córką Olą.
- Będę pielęgnował historię, o której opowiadał mi dziadek Piotr, a którą tworzył mój pradziadek Jan. I będę to robił nie tylko sercem, ale i czynem. Jestem jeszcze młodym człowiekiem, dopiero kształtuję swoje poglądy i przekonania, ale pochodzę z takiej rodziny, że mogę się uczyć patriotyzmu właśnie od Państwa. I właśnie tego może mi pozazdrościć niejeden nastolatek. O wielu rzeczach jeszcze nie wiem, lecz jednego jestem pewien – nigdy tego nie zmarnuję – zapewnił Mateusz Zagola, prawnuk Jana Kruka, będący niemal lustrzanym odbiciem swojego pradziadka.
Niespodzianką sobotniego spotkania była wiadomość „z ostatniej chwili”, mówiąca o tym, iż przewodnicząca Związku Harcerstwa Polskiego nadała noszący nr 1. medal wdzięczności Stowarzyszeniu Szarych Szeregów.
- Polskie Państwo Podziemne jest często nazywane fenomenem na skalę światową. Patrząc na to określenie z perspektywy osiemdziesięciu lat, trudno nie być dumnym ze znakomitej organizacji i skali, w jakiej działało, pomimo ciągłych represji i zagrożenia. Było to państwo, które nie tylko posiadało największe podziemne siły zbrojne w okupowanej Europie. W jego strukturach znajdowały się także komórki odpowiedzialne za tajne nauczanie, wydawanie prasy, wydawanie i realizowanie wyroków sądowych, a nawet własne teatry (…) – powiedział do zebranych Prezydent Miasta Przemyśla Wojciech Bakun.
- Wśród najbardziej oddanych pracy konspiracyjnej, a często i bezpośredniej walce byli harcerze z Szarych Szeregów. Któż z nas nie zna batalionu „Zośka”, czy „Parasol”. Chyba wszyscy czytaliśmy o akcji pod Arsenałem. Młodzi ludzie, którzy w wolnym kraju powinni uczyć się, rozwijać swoje pasje, zakochiwać, nie wahali się zaryzykować swojego rozpoczynającego się życia, bo zostali właśnie tak wychowani: w duchu patriotyzmu i oddania Ojczyźnie – kontynuował W. Bakun.
Prezydent Miasta Przemyśla podkreślił, że jesteśmy winni ogromną wdzięczność wszystkim, którzy tworzyli Państwo Podziemne i tym, co byli oddani sprawie niepodległej Polski. Ich walka była najznakomitszym świadectwem tego, jak wielką wartość stanowi posiadanie własnego, suwerennego państwa.
- Składamy im hołd i oddajemy cześć. Niech pamięć o nich towarzyszy nam każdego dnia – dodał.
Uroczystość była pretekstem do wręczenia kombatantom-harcmistrzom pamiątkowych medalików, upamiętniających 80. rocznicę powstania Szarych Szeregów. Otrzymali je Druhowie i Druhny: Zdzisław Krawiec, Marian Osada, Janina Rosiak, Roman Taworski, Mieczysława Taworska, Janina Sorocka, Leszek Włodek, Marian Kasprowicz, Alicja Kasprowicz, Mieczysław Guździoł, Julian Pieliszko, oraz Janina Markowska i Dionizy Klepacki.
Zwieńczeniem spotkania był występ uroczych maluchów z przedszkola Sióstr Felicjanek oraz prelekcja o działalności Szarych Szeregów w Przemyślu, którą wygłosił Druh Leszek Włodek ps. „Mścibój”.
Do udziału w obchodach 80. rocznicy powołania Podziemnego Państwa Polskiego oraz Szarych Szeregów w Przemyślu, zaproszeni zostali: Alicja Kruk wraz z rodziną, czyli najbliżsi Jana Kruka, który był jednym z fundamentów przemyskiego harcerstwa, a także Kombatanci – członkowie i założyciele Szarych Szeregów w Przemyślu, Prezydent Miasta Wojciech Bakun, Przewodnicząca Rady Miejskiej Ewa Sawicka, duszpasterz przemyskich skautów Ks. Stanisław Czenczek, Ojciec Tadeusz Pawłowicz, Radny Rady Miejskiej Janusz Zapotocki, komendanci służb mundurowych, dyrektorzy szkół – I Liceum Ogólnokształcącego Tomasz Dziumak oraz ZSUHiG Andrzej Olejnik, stowarzyszona w Związku Harcerstwa Polskiego młodzież i inni.
tekst i zdjęcia: Agata Czereba
